انحراف بینی: درمان، علائم و علت

انحراف و پولیپ بینی با توجه به شیوع خیلی زیاد در میان مردم و به دلیل اینکه تأثیرات بسیار زیادی بر نحوه زندگی و سلامت افراد می‌گذارد، بحث حائز اهمیت و  مهمی به شمار می‌آید. انحراف بینی، زمانی است که تیغه بینی، دچار خمیدگی یا انحراف باشد. تیغه بینی یا سپتوم، دیواره‌ای است که بین دو حفره بینی قرار دارد. شکل و ساختار حفره‌های بینی می‌تواند علت سینوزیت مزمن به شمار آید. هزینه عمل انحراف بینی بسته به نوع درمان و پزشک متخصص ممکن است متفاوت باشد.

تیغه بینی، شامل یک اسکلت اصلی است که در ساختار بینی، نقش نگه‌ دارنده داشته و به طور طبیعی، دو حفره بینی را از هم جدا می‌نماید. سطح تیغه بینی، در هر دو طرف با لایه مخاطی، پوشیده شده است. تیغه بینی در قسمت جلو، از ساختاری محکم اما قابل انعطاف، برخوردار می‌باشد که بیشتر از غضروف تشکیل یافته و بر روی آن پوستی قرار دارد که رگ‌های خونی بسیاری را در بر می‌گیرد. در حالت ایده‌آل، تیغه بینی، وسط قرار گرفته و باعث می‌شود فضای داخل بینی، به دو گذرگاه هم‌اندازه تقسیم شود.

 جراحی ترمیمی بینی

بر طبق برآوردها، در ۸۰ درصد افراد تیغه بینی در وسط قرار ندارد و به دلیل قابل‌مشاهده نبودن، معمولاً به این عارضه توجهی نمی‌شود. جراحی انحراف بینی، زمانی انجام می شود که جابجایی از خط وسط شدید باشد. اگر تیغه بینی، بیش‌ازحد به خمیدگی، انحراف و کج شدگی دچار شود، شایع‌ترین نشانه آن، دشواری تنفس از راه بینی خواهد بود. بیماران، معمولاً در یک‌ طرف بینی، ناراحتی بیشتری احساس می‌کنند و گاهی نشانه‌ها، عملاً در طرف مقابل خمیدگی گزارش می‌شوند. در برخی موارد، خمیدگی تیغه بینی در مسیر خروجی ترشحات سینوس‌های بینی، اختلال ایجاد می‌کند و عفونت‌های مکرر سینوس‌ها را به دنبال خواهد داشت.

علائم و نشانه‌های انحراف بینی

شایع‌ترین نشانه انحراف تیغه بینی، گرفتگی بینی می‌باشد، به‌طوریکه یک طرف بینی نسبت به طرف دیگر، بیشتر گرفتگی داشته و همچنین، نفس کشیدن نیز با دشواری همراه است. عفونت سینوس‌ها به‌صورت مکرر و بازگشت‌کننده، می‌تواند نشانه‌ای دیگر از انحراف تیغه بینی و بینی کج باشد.

دیگر عوارض انحراف بینی ، موارد زیر هستند که البته می‌بایست مکرر و مداوم اتفاق بیفتند:

    خونریزی بینی

    دردهای صورت

    سردرد

    ترشحات مزمن در ناحیه پشت حلق

    نفس کشیدن با صدای بلند و خرناس کشیدن در زمان خواب (خر و پف کردن)

انحراف بینی، ممکن است در زمان خواب در تنفس فرد، وقفه ایجاد کند. این عارضه، بسیار جدی به‌شمار می‌آید و در اصطلاح پزشکی، آپنه خواب نامیده می‌شود. مراجعه به پزشک جهت درمان آپنه خواب، بسیار ضروری خواهد بود.

علت‌ها و دلایل انحراف بینی

تیغه بینی، دیواره‌ای است که مجراهای راست و چپ بینی را از هم جدا می‌کند. اگر تیغه بینی، از وسط به یک سمت جابجا شود،علت انحراف بینی خواهد بود .

عمل بینی

علت‌های انحراف بینی، عبارت‌اند از:

    عارضه‌ای از بدو تولد، در برخی موارد، در زمان جنینی انحراف بینی ایجاد می‌شود و در زمان تولد آشکار می‌باشد.

    آسیب‌های وارده به بینی، برخی آسیب‌ها باعث می‌شوند تیغه بینی از وضعیت خود خارج شود که انحراف بینی را در پی خواهد داشت. در نوزادان، ممکن است هنگام زایمان بر بینی فشار وارد شود. در کودکان و بزرگسالان، دسته بزرگی از پیشامدها و حوادث ممکن است آسیب بینی و انحراف تیغه بینی را به‌دنبال داشته باشند. از گیرکردن به پله و افتادن گرفته، تا برخورد با دیگران در پیاده‌رو. همچنین، ضربه به بینی، در این موارد بسیار مرسوم و شایع می‌باشد: ورزش‌های برخوردی (مانند ورزش‌های رزمی و راگبی)، بازی‌ها و فعالیت‌های پر جنب و جوش، درگیری‌های خشن (دست به یقه شدن و کتک‌کاری)، و همچنین تصادفات رانندگی.

جراحی بینی

عامل‌های خطر

در برخی افراد، انحراف بینی از بدو تولد وجود دارد و ناشی از اختلال در دوران جنینی و یا آسیب در هنگام تولد می‌باشد. پس از تولد، انحراف بینی در بیشتر موارد ناشی از صدمه‌ای است که تیغه بینی را از محل خود جابجا می‌کند. عامل‌های خطر عبارت‌اند از:

    انجام ورزش‌های پر برخورد

    نبستن کمربند ایمنی هنگام رانندگی وسایل نقلیه

تشخیص

پزشک پس از بررسی علائم انحراف بینی ، از بیمار سوالاتی می‌پرسد، مانند: آیا آسیب شدید و یا شکستگی در ناحیه بینی اتفاق افتاده است یا نه؟ آیا تا به حال جراحی بینی داشته‌اید؟ سپس پزشک بینی را معاینه کرده و محل تیغه بینی را بررسی می‌نماید. سطوح داخلی مجراهای بینی نیز با کمک لامپی پرنور و اسپکولوم بینی برای علائم شکستگی بینی وارسی می‌گردند. اسپکولوم بینی، ابزاری انبرک مانند است که به نرمی مجرای بینی را باز نگه می‌دارد. اسپری بینی اکسی متازولین و یا فنیل آفرین ممکن است مورد استفاده قرار گیرند تا بافت آستری بینی (لایه مخاطی)، موقتاً کمی جمع شود تا سراسر تیغه بینی، بهتر قابل مشاهده باشد. گاهی اسکوپ فایبر اپتیک، به داخل بینی عبور داده می‌شود تا نواحی انتهایی تیغه بینی، مستقیماً دیده شوند. در بیشتر موارد، هیچ‌گونه آزمایش خاصی، لازم نخواهد بود.

گاهی انحراف بینی مواردی مانند خونریزی‌های بینی، عفونت‌های سینوسی مکرر و یا مسائل مهم دیگری را به‌وجود می‌آورد که زحمت‌آفرین و مساله‌ساز هستند. در این موارد، پزشک خانواده یا پزشک عمومی، شما را به متخصص گوش، حلق، بینی و یا جراح بینی ارجاع خواهد داد تا درمان لازم انجام پذیرد.

چه زمانی مراجعه به پزشک لازم است؟

در مورد انحراف بینی و صاف کردن بینی ، در این شرایط به پزشک مراجعه کنید:

    دشواری در نفس کشیدن

    مشکلات مربوط به خواب (خصوصاً آپنه خواب)

    مشکلات مربوط به سینوس‌های اطراف بینی، در صورتی‌که ادامه‌دار باشند.

درمان انحراف بینی

انحراف بینی به‌طور گسترده‌ای شایع بوده و در بسیاری افراد، درمان انحراف بینی ضرورتی نخواهد داشت.

برخی نشانه‌ها مانند گرفتگی بینی و یا خلط پشت حلق، می‌توانند با دارو کاهش پیدا کنند، شامل: داروهای ضد احتقان بینی ، آنتی‌هیستامین‌ها و یا اسپری‌های بینی. در بسیاری موارد، پیش از اینکه جراحی مورد توجه قرار گیرد، ابتدا دارودرمانی انجام می‌پذیرد.

اگر انحراف بینی در فرد، مشکلات تنفسی، آپنه خواب و یا خرناس کشیدن را به ‌همراه داشته باشد، ممکن است انجام جراحی توصیه شود تا تیغه بینی، اصلاح گردد. عمل جراحی که در آن تیغه بینی مورد اصلاح و ترمیم قرار می‌گیرد، سپتوپلاستی نامیده شده و با نام‌های برداشتن تیغه بینی از زیر مخاط و یا بازسازی تیغه بینی یا عمل انحراف بینی با لیزر نیز شناخته می‌شود.

عمل جراحی انحراف بینی در کلینیک دکتر سرمست با بهترین روش ها و با استفاده از جدیدترین تجهیزات انجام می شود، به گونه ای که بیمار پس از جراحی، از سلامت بینی خود کاملا رضایت دارد.

اصلاح و ترمیم انحراف بینی (سپتوپلاستی)

پیش از عمل انحراف بینی، به منظور دیدن مجراهای بینی و مشاهده شکل تیغه بینی، پزشک از آندوسکوپ استفاده می‌نماید که لوله‌ای نازک مجهز به نور می‌باشد. گاهی آندوسکوپ، در طول جراحی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. عمل معمولاً در مرکز جراحی سرپایی، تحت بیهوشی عمومی یا موضعی، انجام پذیرفته و حدود ۶۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد.

تیغه و مجراهای بینی، با لایه‌ای به نام غشاء مخاطی پوشیده شده‌اند. به منظور اصلاح تیغه بینی، پزشک ابتدا از داخل سوراخ‌های بینی، برش‌های ظریفی ایجاد می‌کند تا لایه مخاطی از استخوان و غضروف زیر آن، جدا شود. سپس بخش‌هایی از غضروف بریده و برداشته می‌شوند و خمیدگی غضروف راست می‌گردد. سپس، لایه مخاطی دوباره بر سر جای خود، بر روی غضروف و استخوان قرار داده می‌شود.

عوارض و پیامدها

اگر انحراف بینی شدید بوده و به انسداد و گرفتکی بینی منجر شود، این عوارض را ممکن است در پی داشته باشد:

    خشکی دهان، به دلیل تنفس طولانی مدت از طریق دهان

    احساس فشار یا گرفتگی در مجراهای بینی

    آشفتگی و اختلال هنگام خواب، به دلیل دشواری نفس کشیدن هنگام خواب شبانه، استراحت خوشایند و دلپذیر نخواهد بود.

 آیا انحراف بینی، قابل پیشگیری است؟

انحراف بینی ممکن است در اثر آسیب به بینی یا صورت، اتفاق بیفتد. به منظور پیشگیری از این گونه موارد، رعایت برخی نکات ایمنی و اقدامات احتیاطی، اهمیت بالایی دارند، مانند:

    همیشه کلاه ایمنی مناسب همراه داشته باشید و در هنگام ورزش‌های برخوردی، از پوشش‌های محافظ سر و صورت، استفاده نمایید.

    زمان رانندگی، از بسته بودن کمربند ایمنی خود و سایرین مطمئن شوید.

جراحی ترمیمی بینی

جراحی ترمیمی بینی یا Revision Rhinoplasty عملی است که به منظور اصلاح و رفع ایراداتی که در اثر جراحی قبلی بینی ایجاد شده است، مدتی پس از جراحی اول انجام می پذیرد. برخی اوقات نیز جراحی دوم  یا جراحی بینی ثانویه به منظور رفع ایرادی که در جراحی اول مورد توجه جراح نبوده است انجام می گیرد. به عنوان مثال اگر که طی جراحی اول به بزرگی توربینیت های بینی اهمیت داده نشود ممکن است جراحی دوم که به آن جراحی ترمیمی بینی گفته می شود؛ جهت رفع ایراد مذکور و به منظور اصلاح گرفتگی بینی ضرورت یابد. در اینصورت جهت ترمیم آن اولاً باید توجه به وضعیت غضروف داخل بینی و نکته دوم توجه به ایرادات ایجاد شده بعد از عمل و توجه به وضعیت بینی قبل از عمل جراحی داشت.

در برخی موراد که نیاز به عمل ترمیمی بینی (ثانویه) به علت مشکلات جراحی بینی می باشد متاسفانه نیاز به استفاده از غضروف و یا بافتهای دیگر جهت ترمیم وضعیت جدید می باشد تغییراتی که در سوراخهای بینی و یا در فرو رفتگی های بالای Alar (حلقه بینی) ایجاد می شود حتماً نیاز به استفاده از غضروفهای مختلف دارد ولی در بیشتر موارد قابل امکان می باشد اما در این مورد نیز مانند موارد نوع گوشتی باید میزان انتظار از تغییر و مدت زمان مورد نیاز جهت رسیدن به وضعیت ایده آل را با بیمار در میان گذاشت که بیشتر از موارد عادی می باشد.

دلایل جراحی ثانویه (ترمیمی) بینی

دلائل گوناگونی برای جراحی بینی ثانویه وجود دارد که ایرادات خفیف تا عمده را شامل میشود. هر چه ایرادات بزرگتر باشد احتمال رسیدن به نتیجه دلخواه کمتر میشود. ایراداتی که سبب میشوند بیمار به جراحی مجدد نیاز پیدا کند را می‌توان به ۵ دسته تقسیم نمود:

۱- کم برداشته شدن؛ مثل برنداشتن کامل قوز بینی‌. این دست از ایرادات را می‌توان به سادگی‌ در جراحی بعدی برطرف کرد.

۲- محکم نکردن اسکلت بینی‌؛ مثل نوک بینی‌ که باعث افتادگی آن می شود. اینها نیز توسط جراح مجرب به سادگی‌ قابل اصلاح است.

۳- عدم رفع ایرادات قبل از عمل اول؛ مثل انحراف و کجی بینی‌. این ایرادات هم اصلاح پذیرند.

۴- مشکلات ناشی‌ از برداشتن بیش از حد بافتهای بینی‌. فرورفتگی در پشت بینی‌ (بینی‌ زینی شکل) و یا در دیواره های بینی‌ یا سر بالا شدن زیاد از این قبیل مشکلات هستند. اصلاح این موارد چالش برانگیز بوده و نیاز به مهارت فراوان جراح دارد. در این مورد لازم است اسکلت بینی‌ با استفاده از غضروف یا استخوان خود بیمار تقویت شود. این بافتها را را می‌توان از غضروف داخل بینی‌، لاله گوش یا دنده یا برخی‌ استخوانها به دست آورد. نتیجه این جراحی‌ها همیشه قابل پیش بینی‌ نیستند.

۵- سخت‌ترین شرایط زمانیست که به پوست بینی‌ آسیب رسیده باشد. ترمیم این حالت بسیار مشکل و گاهی غیر ممکن است. خوشبختانه عوارض عمل جراحی ترمیمی بینی بسیار نادر دیده میشود.

ترمیم افتادگی بینی

میزان مؤثر بودن جراحی ثانویه (ترمیمی)

تجربه جراح در عمل بینی بسیار حائز اهمیت است، چون همانگونه که گفته شد وضعیت بینی‌ با بینی‌ دست نخورده کاملا متفاوت است و جراح باید آماده اصلاح هر گونه ایرادی باشد. ارزیابی دقیق بیمار و ایرادات بینی‌ بسیار مهم است. سطح انتظارات بیمار باید معقول باشد و محدودیت های عمل را درک کند، در غیر این صورت جراح از دست زدن به چنین عملی‌ باید اجتناب نماید.

چنانچه در این شرایط انتظارات واقع گرایانه داشته و بینی‌ خود را به جراح حاذقی سپرده اید، بسیار امیدوار باشید.

زمان انجام جراحی ثانویه (ترمیمی) بینی

در مورد زمان انجام جراحی ترمیمی بین جراحان اتفاق نظر وجود ندارد. در بسیاری از موارد توصیه میشود که حداقل یک سال از زمان جراحی اول بینی بگذرد و بعد اقدام به جراحی ترمیمی گردد. لازم به ذکر است که برخی ایرادات بینی را میتوان زودتر از یک سال برطرف نمود. به عنوان مثال بر طرف نمودن برجستگی استخوانی کوچکی که در جراحی اول از نظر جراح دور مانده است به سادگی حتی با گذشت ۶ ماه از جراحی اولیه قابل انجام است.